Echt communistisch kun je Cuba niet (meer) noemen. Nu de wetgeving rondom het hebben van een bedrijf een aantal jaren geleden is versoepeld. Wanneer je convertible pesos (CUCs) – de munteenheid voor toeristen – krijgt van familie in het buitenland of verdient door te werken in de toeristenbranche, kun je leven als god in Frankrijk (zonder wijn en lekker eten). Anders moet je hopen dat je 25-50 CUC (gelijk aan USD$25-50) per maand kunt verdienen met een overheidsbaan (nee, er is geen basisinkomen).
In Cuba ga je 30 jaar terug in de tijd. Slechts 40 op 1000 mensen heeft een auto (soms mooie oldtimers, meestal brikken), er is alleen internet op de belangrijkste pleinen van de steden en veel huizen staan op instorten. Als je iets negatiefs over het beleid van Fidel zegt kun je er altijd lekker genuanceerd aan toevoegen: “maar hij heeft wel gezorgd voor gratis onderwijs en gezondheidszorg”. Dus bij deze.
Mensen durven zich over de situatie nauwelijks negatief uit te spreken. Als ze wel iets zeggen dan geven ze tegelijkertijd aan dat het gevaarlijk is om dat te doen. 50 jaar repressief beleid heeft zijn vruchten afgeworpen. Onze gids in Sierra Maestra bevestigde dit onbedoeld door te beweren dat 90% van de Cubanen ‘Fidelista’ is. Kim Jong Un zou er om lachen.
Cuba; het land van de misverstanden
Een diner wat ineens dubbel zo veel blijkt te kosten, een taxichauffeur die ons toch niet naar de afgesproken plek wil brengen maar dit voor 5 CUC extra (een vermogen voor een Cubaan) nog wel even wil doen, terwijl het op loopafstand blijkt. We liepen in Cuba tegen iets te veel ‘toevallige’ misverstanden aan. Gevolg: je voelt je een wandelende geldautomaat en bent continue op je hoede.
Het is niet eerlijk om alle Cubanen zo te typeren, want we hebben ook veel goede ervaringen gehad. Maar dit is niet de standaard hosanna-ik-krijg-zin-om-mijn-koffer-in-te-pakken-reisblog.
Kleurrijk koloniale steden
In Cuba heb je veel mooie stadjes, maar er kan er maar één de mooiste zijn: Havana. Er is flink geïnvesteerd in het renoveren van de panden en dat is te zien. Nog steeds zijn er veel bouwvallen, maar er zijn ook prachtig gerenoveerde koloniale panden. Het straatbeeld wordt verder gedomineerd door vele oldtimers. De meeste auto’s zijn overigens slecht onderhouden en zitten houtje-touwtje in elkaar. Daarom zijn doorgezakte assen en het aanduwen van auto’s ook heel normaal in het straatbeeld.
Zowel in Havana als in andere steden is er veel leven op straat. Mensen komen samen op een van de vele pleinen die de steden rijk zijn. Vaak heel gezellig. Daarbij is Havana ook niet de enige stad met een prachtige boulevard.
Op een terras in Santiago de Cuba zijn we een keer tussen de muzikanten terecht gekomen. Een moeder en haar zoon – die een beroemde bassist bleek bij Septeto Santiaguero – nodigden ons uit hun huis en om te eten en te drinken. Zijn band had ook met Nick en Simon gespeeld. Gastvrijheid zonder bijbedoelingen is er dus wel degelijk.
Cubaanse gastvrijheid in ‘casa particulares’
Hoewel je niet weet hoeveel belasting de staat erop heft (we hebben getallen gehoord tussen de 40% en 90%), is het een goede zaak dat Cubanen geld kunnen verdienen met het verhuren van kamers in hun huis. Deze kamers zijn over het algemeen behoorlijk luxe met een eigen badkamer en airco en Cubanen zijn erg goede gastheren en -vrouwen. Het is leuk om zo een inkijkje te krijgen in het Cubaanse huizen, hoewel je vooral bij welvarende mensen over de vloer komt.
Het lijkt het erop dat niet alle eigenaren van casa particulares de gehele kamerprijs in de administratie noteren. Begrijpelijke burgerlijke ongehoorzaamheid danwel Cubaans ondernemersschap noemen wij dat.
Cubaanse cocktails & culinair Cuba
Hoewel Cubanen ze amper drinken, zijn wij definitief voor de Mojito’s, Daiquiries, Cuba Libres en Piña Colada’s gevallen. Erg lekker en goed voor het vakantiegevoel. Cocktails zijn overal te verkrijgen en niet duur voor Nederlandse begrippen. Cubanen drinken rum overigens liever puur en zonder ijs.
Het Cubaanse eten heeft geen beste naam en dat heeft een reden. Het is eentonig en er wordt amper gebruikt gemaakt van kruiden. Het eten in casa particulares is vaak héél veel, lekkerder (bijvoorbeeld een enorme berg kreeft die in Nederland echt niet te betalen zou zijn) en gezelliger dan in de door de staat gerunde restaurants met Sovjet sfeer.
Natuur?
Cuba is populair bij toeristen door de prachtige stranden. Er zijn zowel drukbezochte resort-stranden (Varadero) als kleinere idyllische strandjes. Wij hebben een paar dagen doorgebracht op verschillende stranden van de laatste categorie en dat was heerlijk, zeker met een vers gebarbecuede kreeft als lunch.
Bergen zijn er niet echt, maar de heuvelachtige gebieden in het oosten (Sierra Maestra) en westen (Viñales) zijn de moeite waard. En naast mooi was Sierra Maestra ook interessant omdat de hutjes van waaruit Fidel Castro zijn revolutie leidde te bezoeken zijn.
Is het ethisch verantwoord om naar Cuba op vakantie te gaan?
Toen de Sovjet-Unie begin jaren ’90 de geldkraan dichtdraaide had Fidel een probleem. Er was geen geld meer en dus geen eten. Deze periode werd door hem gedoopt tot de ‘speciale periode’. Cubanen verloren gemiddeld 30% van hun lichaamsgewicht. Om geld het land binnen te krijgen is Cuba toen toerisme toe gaan staan.
Zouden er meer democratische veranderingen worden afgedwongen als er minder geld het land in zou stromen door de toeristen? Misschien wel. Feit is ieder geval dat er een steeds grotere groep mensen komt die geen belang heeft bij verandering. De ongelijkheid is gigantisch.
Wie het weet mag het zeggen.
Owja en verder hebben we ook nog:
- Gewacht. Op heel veel plekken. In een land zonder prikkel tot efficiëntie of klantvriendelijkheid is dit heel normaal.
- Geïnternet. Op heel weinig plekken. In een land met pas sinds kort enige marktwerking is dit heel normaal.
- Gedoken. Één dagje maar. De meest spectaculaire duikplekken in Cuba zijn óf onbetaalbaar óf moeilijk te bereiken, dus wij hebben het bij de Varkensbaai gehouden.
- Ge-airhockeyd (Hanneke won uiteraard).
- Als twee houten klazen salsa gedanst.
Hier de laatste lading nieuwe foto’s op FLICKR.
Feliz año nuevo,
Hanneke en Niek
Geef een reactie